30 Ağustos 1922’de Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin başarı ile sonuçlanmasıyla, Gazi Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde başlatılan kurtuluş mücadelesi mutlak ve daimi bir zafere ulaşmıştır. 30 Ağustos Zafer Bayramı, her sene bütün yurtta ve vatan dışı temsilciliklerde düzenlenen etkinliklerle büyük bir heyecan ile kutlanmaktadır.
Zafer Bayramının Tarihi
Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra halk arasında ve TBMM içinde yeni bir saldırı ile düşmanı kovma arzusu iyice artmıştı. Mustafa Kemal Paşa, taarruz kararı alındığını ancak yarım hazırlıkla yapılacak bir saldırının hiç saldırı yapılmamasından daha kötü olacağını savunarak halkı rahatlatmaya çalışmaktaydı.
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, 1922 yılının Haziran ayı ortalarında taarruza geçme kararını vermiştir. Asıl maksat; yok edici bir alan savaşı uygulamak, düşmanı acele ve mutlak bir netice alacak şekilde vurmaktır. Başkomutan Meydan Muharebesi, Kurtuluş Savaşının son adımı ve en üst başarısı olmuştur. Mustafa Kemal Paşa, 3 senelik süreçte Türk milletini ve ordusunu adım adım amaca taşımıştır.
Hazırlanan Türk saldırı planına göre 1’inci Ordu kuvvetleri, Afyon’un güneybatısından kuzeye doğru taarruza geçtiğinde Afyon’un doğusu ve kuzeyinde bulunan 2’nci Ordu kuvvetleri de taarruzla mutlak netice alabilmek istediğimiz 1’inci Ordu bölgesine düşmanın güç kaydırmasına mani olacak ve Döğer bölgesinde bulunan hasım ihtiyatlarını kendi üstüne çekmeye çalışacaktır. Süvari Kolordusu, düşmana yan ve gerilerden saldırarak onların İzmir’le telgraf ve demir yolu irtibatını ortadan kaldıracaktır.
İki ordunun insanlar ve tüfek sayıları açısından aşağı yukarı birbirine denk olmasına rağmen makineli tüfek, top, uçak ve bilhassa motorlu vasıtalar tarafından avantaj Yunan ordusundaydı. Yalnız süvari sayısı açısından Türk ordusu üstünlüğe sahipti. Bir saldırı ve bilhassa de takip harekâtında tank ve motorlu araçların bulunmadığı o vakitte savaşlarda, süvarinin oynayacağı rolün epey mühim olduğu yadsınamaz bir gerçekti. Mustafa Kemal Paşa, 19 Ağustos 1922’de Ankara’dan Akşehir’e gittikçe 26 Ağustos 1922 Cumartesi sabahı düşmana saldırı emrini vermiştir.
26 Ağustos sabahı Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, beraberinde Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile birlikte muharebeyi yönetmek üzere Kocatepe’deki konumunu almıştır. Büyük Taarruz burada başlamış, topçuların sabah saat 04.30’dahi taciz ateşi ile başlayan harekât, saat 05.00’te mühim noktalara yoğun futbolcu ateşi ile devam etmiştir.
Piyadeler, sabah 06.00’dahi Tınaztepe’ye saldırı uzaklığına yaklaşarak tel örgüleri aşıp Yunan askerini süngü saldırısı ile temizledikten sonra Tınaztepe’yi ele geçirmiştir. Bundan sonra saat 09.00’dahi Belentepe, sonrasında Kalecik-Sivrisi düşmandan temizlenmiştir. Taarruzun birinci günü, sıklet merkezindeki 1’inci Ordu Birlikleri, Büyük Kaleciktepe’den Çiğiltepe’ye kadar on beş kilometrelik bir bölümde düşmanın birinci hat mevzilerini ele geçirmiştir. 5’inci Süvari Kolordusu hasım gerilerindeki ulaştırma kollarına etkin taarruzlarda bulunmuş, 2’nci Ordu dahi cephede teşhis vazifesini aksatmadan sürdürmüştür.
27 Ağustos Pazar sabahı gün ağarırken Türk ordusu tüm cephelerde tekrar taarruza geçmiş, bu taarruzlar genellikle süngü hücumlarıyla ve insanüstü çabalarla gerçekleştirilmiştir. Afyon kurtuluşun meşhur ve şerefli müjdesi olmuş, Başkomutanlık Karargâhı ile Batı Cephesi Komutanlığı Karargâhı Afyon’a taşınmıştır.
28 Ağustos Pazartesi ve 29 Ağustos Salı günleri etkin geçen saldırı harekâtı, düşmanın 5’inci Tümeninin çevrilmesi ile sonuçlanmıştır. 29 Ağustos gecesi vaziyet değerlendirmesi yapan komutanlar, derhal harekete geçerek muharebenin çabucak sonuçlandırılmasını lüzumlu bulmuşlardır. Düşmanın çekilme yollarının kesilmesi ve düşmanı çarpışmaya zorlayarak tamamıyla teslim olmalarını sağlama yolunda karar almışlar ve karar hızlı ve tertipli bir şekilde uygulanmıştır. 30 Ağustos 1922 Çarşamba günü saldırı harekâtı, Türk ordusunun mutlak zaferi ile sonuçlanmıştır.
30 Ağustos 1922 Başkomutan Meydan Muharebesi nihayetinde, hasım ordusunun büyük alanı dört taraftan sarılarak Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın ateş hatları arasında, şahsen Zafertepe’den yönetim ettiği savaşta, tamamıyla yok edilmiş yahut tutsak edilmiştir. Anadolu’daki Yunan kuvvetlerinin yarısı imha yahut tutsak edilmiş, artan bölümü şayet üç grup durumunda çekilmiştir. Bu vaziyet karşısında Çalköy’de harap bir evin avlusu içerisinde Gazi Mustafa Kemal Paşa, Yunan ordusunu takip etmesi için Türk ordusuna o tarihî “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” emrini vermiştir.
Atatürk’ün başkomutanlığında yapıldığı için Başkomutanlık Meydan Muharebesi adıyla dahi bilindik Büyük Taarruz’un başarı ile sonuçlanmasının sonrasında Yunan orduları İzmir’e kadar takip edilmiş; 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden kurtulmuştur.
İşgal birliklerinin ülke sınırlarını terk etmesi ardından gerçekleşse de, 30 Ağustos sembolik olarak ülke topraklarının geri alındığı günü temsil eder.
İlk kere 1924 senesinde Afyon’da Başkumandan Zaferi adıyla kutlanan 30 Ağustos günü, Türkiye’de 1926’dan itibaren Zafer Bayramı olarak kutlanmaktadır.
Zafer Bayramı Nasıl Kutlanır?
30 Ağustos günü, Türkiye’de resmî tatildir. Zafer Bayramı‘nda başkent Ankara’da ve diğer şehirlerde yapılan törenler ve bayram kutlamaları, bir yönetmelik ile düzenlenmiştir. Törenler 30 Ağustosta günün erken saatlerinde başlar ve gece yarısına kadar devam eder. Başkent Ankara’da saat 12.00’de yirmi bir pare top atışı yapılır.
Cumhurbaşkanı Anıtkabir’i görüşme ederek çelenk koyar; cumhurbaşkanlığında tebrikleri kabul edilir, törene katılanların ve halkın bayramı kutlanır. Zafer Bayramı resepsiyonunu Cumhurbaşkanı düzenler. Başkent dışında Atatürk abide yahut büstüne mülki yönetim amiri, garnizon komutanı ve belediye başkanı yönünden çelenk konulur.
Mülki yönetim amiri makamında garnizon komutanı ve belediye başkanı ile birlikte tebrikleri kabul eder. Tören saygı duruşu ile başlar ve İstiklal Marşı ile birlikte sancak göndere çekilir. Siz de Türk milletinin özgürlüğünü yeniden kazandığı bu büyük zaferi anmak için şehrinizde düzenlenen törenlere katılabilir, günün anlam ve önemini gelecek nesillere aktarmak için paylaşımlarda bulunabilirsiniz.
